Ο εγκέφαλος αιματώνεται από δύο αρτηριακά συστήματα, το καρωτιδικό και το σπονδυλοβασικό, τα οποία ξεκινούν από την αορτή. Ο εγκεφαλικός ιστός έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει μόνος του τις ανάγκες του σε αίμα, διατηρώντας σταθερή την πίεση μέσα στις μικρές αρτηρίες του, παρά τις μεγάλες διακυμάνσεις της αρτηριακής πίεσης. Με αυτόν τον τρόπο οι αυξομειώσεις της πίεσης του αίματος καθημερινά δεν “περνούν” προς τα αγγεία του εγκεφάλου, προστατεύοντάς τον έτσι από υπόταση (οπότε θα μειωνόταν η ροή αίματος) και από υπέρταση (κίνδυνος ρήξης αγγείων και εγκεφαλικού επεισοδίου).
Εξίσου σημαντική για την καλή αιμάτωση του εγκεφάλου είναι η διατήρηση της βατότητας των μικρών αγγείων και η ενίσχυση του τοιχώματός τους έτσι ώστε να μη σπάνε εύκολα. Είναι αυτονόητο ότι η καλή αιμάτωση του εγκεφάλου αποτελεί θεμέλιο λίθο για τη σωστή λειτουργία των βασικών νευρολογικών λειτουργιών (αναπνοή, καρδιακή λειτουργία, στάση, βάδιση, κινήσεις, αντανακλαστικά) όσο και για την επιτέλεση ανώτερων εγκεφαλικών λειτουργιών (μνήμη, μάθηση, συναίσθημα).
Οποιαδήποτε διαταραχή της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο, είτε σε επίπεδο μεγάλων αγγείων, είτε σε επίπεδο τριχοειδών, έχει ως αποτέλεσμα τη διαταραχή της λειτουργίας του νευρικού συστήματος. Πρόκειται για τα καλούμενα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια που ταξινομούνται σε αιμορραγικά και ισχαιμικά αναλόγως του αν υπάρχει ρήξη αγγείου ή απόφραξη αντίστοιχα.
Η μικροκυκλοφορία του εγκεφάλου είναι εκείνη που δέχεται τις περισσότερες φθορές λόγω της αυξημένης ευαισθησίας των πολύ μικρών αγγείων για απόφραξη ή ρήξη. Είναι χαρακτηριστικό ότι σχεδόν σε όλα τα άτομα άνω των 70 ετών, κάνοντας αξονική τομογραφία εγκεφάλου, διαπιστώνουμε ισχαιμική λευκοεγκεφαλοπάθεια, δηλαδή περιοχές μέσα στη λευκή ουσία του εγκεφάλου που δεν αιματώνονται (και επομένως δε λειτουργούν) σωστά.
Η διαταραχή της μικροκυκλοφορίας του εγκεφάλου παρατηρείται συνήθως σε άτομα που πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση. Συνήθως οι ασθενείς δεν έχουν συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά με διαταραχές στην ομιλία, με συναισθηματική αστάθεια , με νοητική έκπτωση σε συνδυασμό με σημαντική έκπτωση στη μνήμη και διαταραχές στη βάδιση (μικρά και συρόμενα βήματα). Σε ορισμένες περιπτώσεις η διαταραχή της μικροκυκλοφορίας του εγκεφάλου μπορεί να εκδηλωθεί σαν κλασικό εγκεφαλικό επεισόδιο με αδυναμία κίνησης κάποιου άκρου και μειωμένη αίσθηση της αφής.
Η κατάσταση της μικροκυκλοφορίας στον εγκέφαλο αντικατοπτρίζει και την κατάσταση των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς, σε τέτοιο βαθμό που, η αθηρωματική, όπως ονομάζεται, νόσος να θεωρείται σήμερα ενιαία.
Αγγελος Π. Καρατζαφέρης, Ειδικός Παθολόγος/ Επιστημονικός Συνεργάτης για την υπηρεσία GET WELL Natural Corner
Αριστούχος Απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Ειδικότητα στην Εσωτερική Παθολογία στην Κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών