Τα πρησμένα πόδια αποτελούν συχνό σύμπτωμα που ταλαιπωρεί ανθρώπους κάθε ηλικίας, συνηθέστερα γυναίκες. Προκαλείται από συσσώρευση υγρού στον υποδόριο χώρο συνήθως στα σφυρά (αστράγαλοι) και στο πρόσθιο μέρος της κνήμης. Για να δημιουργηθεί οίδημα προϋπόθεση είναι η αύξηση της πίεσης μέσα στο φλεβικό δίκτυο του ποδιού, η βλάβη του τοιχώματος των φλεβών ή τέλος, η μείωση στην ωσμωτική πίεση του αίματος που κυκλοφορεί στα αγγεία του ποδιού (οπότε ωσμωτικά νερό διαφεύγει από τις φλέβες στον διάμεσο χώρο). Όλες οι παραπάνω διαδικασίες ευνοούνται σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις,
Έτσι τα πρησμένα πόδια μπορεί να αποτελούν σύμπτωμα συστηματικής νόσου, όπως σε περιπτώσεις καρδιακής ανεπάρκειας (οπότε αυξάνεται η υδροστατική πίεση στις φλέβες λόγω κακής λειτουργίας της αντλίας της καρδιάς και πλημμελούς επιστροφής του αίματος από τα κάτω άκρα), σε περιπτώσεις ασιτίας, νεφρικής ή ηπατικής ανεπάρκειας (οπότε μειώνεται η ωσμωτική πίεση του αίματος στις φλέβες λόγω ελάττωσης των κυκλοφορούντων πρωτεϊνών). Σε αυτές τις περιπτώσεις το πρήξιμο εμφανίζεται συμμετρικά και στα δύο κάτω άκρα, ξεκινάει από τα πόδια (λόγω της βαρύτητας), αλλά σταδιακά επεκτείνεται και στο υπόλοιπο σώμα (οίδημα ανά σάρκα).
Συχνότερα, πρήξιμο στα πόδια προκαλούν οι τοπικές παθήσεις με κυριότερο εκπρόσωπο τη φλεβική ανεπάρκεια των κάτω άκρων. Σε φυσιολογικές συνθήκες το αίμα από τα κάτω άκρα απορροφάται από τις επιφανειακές φλέβες, οι οποίες με τη σειρά τους, μέσω των διατιτραινουσών φλεβών, περνούν το αίμα στις εν τω βάθει φλέβες, μέσω ειδικών βαλβίδων (ώστε να εμποδίζεται η επαναφορά του). Όταν οι βαλβίδες ανεπαρκούν, το αίμα παλινδρομεί στις επιφανειακές φλέβες, οι οποίες γεμίζουν, διογκώνονται και δημιουργούνται κιρσοί. Οι κιρσοί είναι οφιοειδείς, διευρυμένες επιφανειακές φλέβες. Εκτός της φλεβικής ανεπάρκειας, πρήξιμο στα πόδια προκαλούν συχνά οι τοπικές φλεγμονές (κυτταρίτιδα), οι οποίες συχνότερα εμφανίζονται σε διαβητικούς ασθενείς. Έντονο πρήξιμο με πόνο και ερυθρότητα του ποδιού μπορεί να εμφανιστεί και σε περίπτωση θρόμβωσης των εν τω βάθει φλεβών του ποδιού και, λιγότερο συχνά, στη θρόμβωση των επιφανειακών φλεβών. Όλα τα παραπάνω τοπικά αίτια προκαλούν συνήθως πρήξιμο σε ένα σκέλος.
Πρήξιμο των ποδιών μπορεί ακόμα να εμφανιστεί κατά τη χρήση ορισμένων φαρμάκων (αντισυλληπτικά, κορτιζόνη, αντιυπερτασικά), σε αλλεργική αντίδραση (π.χ. μετά από τσίμπημα εντόμου), σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με τον καταμήνιο κύκλο καθώς και σε έγκυες γυναίκες. Μια ειδική περίπτωση οιδήματος αποτελεί το λεμφοίδημα που προκαλείται συνήθως μετά από έγκαυμα ή ακτινοβολία στην περιοχή των ποδιών και χαρακτηριστικά είναι πολύ ανθεκτικό σε κάθε μορφή θεραπείας.
Το πρήξιμο των ποδιών μπορεί να συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα όπως αίσθημα βάρους ή ακόμα και πόνο, ξηρότητα του δέρματος ή και ερεθισμό του, κράμπες, φαγούρα και μουδιάσματα. Σε περιπτώσεις φλεγμονής του ποδιού (όπως σε μολύνσεις ή θρόμβωση) συνυπάρχουν έντονη ερυθρότητα του δέρματος, το άκρο είναι ιδιαίτερα ζεστό και ευαίσθητο έως επώδυνο κατά την ψηλάφησή του.
Σε περίπτωση συστηματικών παθήσεων που προκαλούν πρήξιμο στα πόδια χρειάζεται εγκαίρως ιατρική αντιμετώπιση ανάλογα με το αίτιο. Σε περίπτωση θρόμβωσης ή λοίμωξης του σκέλους επίσης χορηγείται η κατάλληλη αντιπηκτική ή αντιβιοτική αγωγή αντίστοιχα.
Στις περιπτώσεις πρηξίματος λόγω χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας και κιρσών, βοηθούν η τακτική άσκηση, η αποφυγή ορθοστασίας, η διατήρηση των ποδιών σε υψηλή θέση (υψηλότερη της καρδιάς) όταν κανείς κάθεται ή ξαπλώνει και η θεραπεία με κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης. Σε βαριές περιπτώσεις κιρσών μπορεί να χρειαστεί τοπική σκληροθεραπεία ή ακόμα και χειρουργική αφαίρεσή τους.
Αγγελος Π. Καρατζαφέρης, Ειδικός Παθολόγος/ Επιστημονικός Συνεργάτης για την υπηρεσία GET WELL Natural Corner
Αριστούχος Απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Ειδικότητα στην Εσωτερική Παθολογία στην Κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
