Κάθε χρόνο, ιδίως τους χειμερινούς μήνες παρατηρείται έξαρση ιογενών λοιμώξεων που προσβάλλουν κυρίως το αναπνευστικό , ανώτερο (μύτη, λαιμός) ή κατώτερο (πνεύμονες) και δευτερευόντως το πεπτικό σύστημα με τη μορφή γαστρεντερίτιδας. Οι ιώσεις αυτές αποτελούν σημαντικό πρόβλημα καθώς προσβάλλουν μεγάλο αριθμό ατόμων ετησίως, επιβαρύνουν σημαντικά το ασφαλιστικό σύστημα λόγω απουσίας από την εργασία, επιβαρύνουν το σύστημα υγείας λόγω νοσηλείας στα νοσοκομεία και ευθύνονται για τη σοβαρή νόσηση και σε αρκετές περιπτώσεις το θάνατο ασθενών που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Οι ιώσεις του αναπνευστικού προκαλούνται συνηθέστερα από τους ρινοϊούς. Υπάρχουν περίπου 200 διαφορετικοί τύποι ρινοϊών και η προσβολή εκδηλώνεται κυρίως με τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος. Οι ασθενείς εμφανίζουν ρινική συμφόρηση (μπούκωμα) και καταρροή, φτάρνισμα, ήπιο πονόλαιμο που περνά σχετικά γρήγορα, ήπιο βήχα, που εμφανίζεται συνήθως μετά την τέταρτη ημέρα και χαμηλό, συνήθως δεκατικό πυρετό. Σπάνια μπορεί να εμφανιστούν επιπλοκές όπως μέση ωτίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα ή και πνευμονία. Κοινό κρυολόγημα μπορούν επίσης να προκαλέσουν οι κοροναϊοί, οι αδενοϊοί (που συνήθως προκαλούν φαρυγγίτιδα), οι εντεροϊοί (Echo και Coxsackie) ενώ στα παιδιά κυρίως ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV).Οι ιοί της γρίπης αποτελούν μια διαφορετική ομάδα ιών που προκαλούν τη γρίπη, μια κατάσταση που διαφέρει από το απλό κρυολόγημα καθώς η κλινική εικόνα συνήθως είναι πολύ σοβαρότερη με υψηλότερο πυρετό, έντονες μυαλγίες και συχνότερες και σοβαρότερες επιπλοκές. Τα συμπτώματα συνήθως περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, διάχυτους πόνους στους μύες και στις αρθρώσεις, έντονο πονόλαιμο, βήχα, έντονο πονοκέφαλο και σημαντική κόπωση. Διαρκούν έως μια εβδομάδα αλλά η κούραση μπορεί να επιμείνει για μεγαλύτερο διάστημα. Η γρίπη έχει συχνά επιπλοκές όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα και εγκεφαλίτιδα, περικαρδίτιδα και μυοκαρδίτιδα. Υπάρχουν τρεις τύποι ιών γρίπης, Α,Β και C. Οι ιοί B και C προσβάλλουν αποκλειστικά σχεδόν τον άνθρωπο, ενώ ο τύπου A προσβάλλει επιπλέον πτηνά και θηλαστικά. Ονοματίζονται με βάση δύο βασικά αντιγόνα που φέρουν στην επιφάνεια του εξωτερικού τους περιβλήματος, την νευραμινιδάση (Ν1-Ν9) και την αιμαγλουτινίνη (Η1-Η15). Συχνά οι ιοί μεταλλάσσονται αλλάζοντας τα αντιγόνα αυτά έτσι ώστε να προκύπτουν ανθεκτικά στελέχη που πολλές φορές προκαλούν επιδημίες. Δεν είναι σπάνιο στελέχη ιών που προσβάλουν ζώα (π.χ. πτηνά ή χοίρους) να αναμειγνύονται με ανθρώπινα στελέχη και να προκύπτουν ανθεκτικοί ιοί. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί η πανδημία του 1918 (ισπανική γρίπη) από τον ιό H1N1, ο οποίος πρόσφατα επανεμφανίστηκε (επιδημία 2009).
Τέλος, ξεχωριστή κατηγορία ιών είναι αυτοί που προκαλούν γαστρεντερίτιδες με κυριότερους εκπροσώπους τους ροταϊούς. Οι ιώσεις αυτές εκδηλώνονται με πυρετό, κοιλιακό πόνο, εμέτους και κυρίως διάρροιες που ξεκινούν απότομα και διαρκούν συνήθως έως μια εβδομάδα. Η μετάδοση των ιών γίνεται άμεσα με την επαφή με εκκρίσεις ασθενών ή με μολυσμένες επιφάνειες (χερούλι πόρτας μπάνιου).
Αγγελος Π. Καρατζαφέρης, Ειδικός Παθολόγος/ Επιστημονικός Συνεργάτης για την υπηρεσία GET WELL Natural Corner
Αριστούχος Απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Ειδικότητα στην Εσωτερική Παθολογία στην Κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
