Jet Lag / Τι είναι

To jet lag είναι μια διαταραχή του κιρκαδιανού ρυθμού του ύπνου, η οποία εμφανίζεται σε ανθρώπους που ταξιδεύουν αεροπορικώς ανάμεσα σε προορισμούς που απέχουν τουλάχιστον δύο ζώνες ώρας μεταξύ τους. Πρόκειται για αποσυγχρονισμό του κύκλου ύπνου-αφύπνισης που προκαλείται από την απορρύθμιση του βιολογικού «ρολογιού» του οργανισμού στο νέο περιβάλλον. Σε φυσιολογικές συνθήκες η έκκριση της ορμόνης μελατονίνης από την επίφυση του ανθρώπινου εγκεφάλου ρυθμίζει την εναλλαγή ύπνου-αφύπνισης. Η έκκριση αυτή εξαρτάται από τον κύκλο του φωτός, κατά τέτοιο τρόπο ώστε με την ανατολή του ηλίου η έκκριση της ορμόνης να αναστέλλεται και ο άνθρωπος να αφυπνίζεται.  Η αλλαγή περιβάλλοντος  και ειδικά του φυσικού φωτός  κατά τη διάρκεια μεγάλων αεροπορικών ταξιδιών  διαταράσσει το φυσιολογικό ρυθμό έκκρισης της μελατονίνης.

Το jet lag εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες και η διαταραχή είναι ηπιότερη σε αυτούς που ταξιδεύουν Ανατολικά.  Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν διαταραχή στον ύπνο (αϋπνία ή δυσκολία στο να κοιμηθεί κανείς, διακοπτόμενος ύπνος, αφύπνιση στη μέση της νύχτας), κόπωση ή υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας, αδυναμία συγκέντρωσης και σκέψης, διαταραχές από το πεπτικό (δυσκοιλιότητα) και αίσθημα χαμηλής ενεργητικότητας. Δεν πρέπει να συγχέεται το jet lag με την απλή κόπωση από το ταξίδι, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονο πονοκέφαλο, γενικευμένη κούραση και ήπιο αποπροσανατολισμό και  παρέρχεται εύκολα μετά από έναν καλό ύπνο μετά την άφιξη.

Όσο πιο μακριά ταξιδεύει κανείς τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να εμφανίσει jet lag και τόσο εντονότερα θα είναι τα συμπτώματά του. Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν από μόνα τους καθώς ο ταξιδιώτης προσαρμόζεται στην καινούρια ώρα μετά από μερικές ημέρες. Σε περίπτωση που τα συμπτώματα είναι έντονα, θεραπευτικά μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς σκευάσματα που περιέχουν μελατονίνη ή ακόμα και υπναγωγά φάρμακα.

Αγγελος Π. Καρατζαφέρης, Ειδικός Παθολόγος/ Επιστημονικός Συνεργάτης για την υπηρεσία GET WELL Natural Corner
Αριστούχος Απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Ειδικότητα στην Εσωτερική Παθολογία στην Κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών